Menu
Dossier

Dieren en veiligheid

In een veilige en leefbare gemeente hoort ook het welzijn van dieren een vaste plaats te hebben. Dierenmishandeling, verwaarlozing, hondengevechten en de link met huiselijk geweld zijn signalen van bredere veiligheidsproblematiek. Dierenmishandeling is niet een op zichzelf staand probleem, maar kan ook een indicator zijn van andere vormen van geweld, zoals huiselijk geweld. Daarnaast vormen illegale activiteiten zoals hondengevechten een directe bedreiging voor zowel dieren als de openbare orde.
Pet owner stroking his old cat and dog together, Chalabala via iStock
Bron foto: Chalabala, iStock (iStock)
In samenwerking met

Over dit dossier

Inhoudsopgave
Dit dossier biedt gemeenten inzicht in hun mogelijkheden om actief bij te dragen aan veiligheid voor mens én dier. Het van essentieel belang dat gemeenten proactief beleid ontwikkelen en handhaven om geschetste problemen aan te pakken. Gemeenten spelen een sleutelrol in de aanpak hiervan. Niet alleen via toezicht en handhaving, maar ook in samenwerking met ketenpartners zoals de politie, sociale domein, dierenhulporganisaties en het Openbaar Ministerie.

Vragen over en suggesties met betrekking tot de inhoud van dit dossier kunt u met ons delen via info@diervizier.nl.

Samenwerking belangrijk!

Binnen het thema dieren en veiligheid zijn er veel stakeholders betrokken, afhankelijk van de daad, zoals politie, LID, NVWA, RVO, OM, Dierenartsen en Sociale diensten. Het belangrijkste is om integraal te kijken naar problematieken die spelen en daar de samenwerking op te zoeken. Kijk daarbij niet alleen naar directe signalen, zoals slaan van een dier, maar ook naar indirecte signalen, zoals zwaar vervuilde huizen. Alleen op die manier kun je de signalering krachtiger maken en beter optreden tegen onveilige situatie en dierenleed voorkomen.

Huiselijk geweld

Er is een sterke correlatie tussen huiselijk geweld en dierenmishandeling. Bij meer dan de helft van de vrouwen die huiselijk geweld meemaken, wordt ook het huisdier mishandeld. Slachtoffers blijven gemiddeld 1 jaar in een onveilige situatie uit angst dat hun huisdier iets wordt aangedaan. 

Ook worden de dieren vaak gebruikt als machtsmiddel of uitlaatklep van agressie, waardoor er dierenmishandeling plaats vindt. Partners van geweldplegers durven soms geen hulp te zoeken uit angst dat ook het dier iets wordt aangedaan. Als gemeente heb je een signalerende functie, omdat je ook achter de voordeur komt voor andere zaken. Ook kun je als gemeente de drempel naar Veilig Thuis verlagen door opvang aan te bieden voor zowel slachtoffer als dier. Organisaties zoals Mendoo bieden opvang voor huisdieren van slachtoffers van huiselijk geweld. Mendoo heeft een signalenkaart gemaakt, waar alle signalen op te vinden zijn. 

Een veilige gemeente voor mens en dier

Een veilige gemeente voor mens én dier vereist aandacht voor signalering, interventie en naleving van wetgeving. Gemeenten voelen de wens om meer te doen voor dierenwelzijn, maar blijven afhankelijk van landelijke handhavers zoals politie, NVWA en LID.

De LID (Landelijke Inspectiedienst Dierenwelzijn) is een specialistische uitvoeringsorganisatie die optreedt bij dierenleed, met een brugfunctie tussen wetgeving, burgerlijke meldingen en strafrechtelijke/bestuursrechtelijke maatregelen. De LID houdt toezicht op de naleving van de Wet dieren en het Besluit Houders van dieren, met name bij gezelschaps- en hobbydieren. Dit omvat onder meer het controleren van meldingen van mishandeling of verwaarlozing, uitvoeren van routinecontroles, inspecties op eigen initiatief of op verzoek van andere instanties. De rol van de gemeente betreft vooral het stimuleren alert te zijn en meldingen te doen via 144 of Meld Misdaad Anoniem. Gemeentelijke boa’s krijgen een versterkte taak om misstanden te signaleren. De LID heeft een powerpoint gemaakt, met meer achtergrondinformatie over haar bevoegdheden en taken.

Dierenzaken bij OM

Binnen het bestuurs- en strafrecht in Nederland zijn er mogelijkheden om op te treden tegen dierenleed, betreffende: dierenmishandeling, dierenverwaarlozing (art. 2.1 lid 1 en 2.2. lid 8 wet dieren) en bijtincidenten (artikel 425 lid 2 Sr). Afhankelijk van de melding is er de mogelijkheid om te kiezen voor bestuursrechtelijk vervolging, waarbij je bijvoorbeeld een dierenartsbezoek kan opleggen, aanlijn- en muilkorfgebod of verbeteren van huisvesting kan verzoeken.

Strafrechtelijk vervolging gaat het afhankelijk van het begane feit tot maximaal 5 jaar gevangenisstraf, een geldboete van de vijfde categorie of een houdverbod. Daarnaast is er ook de mogelijkheid om dieren in beslag te nemen bij verdenking van bijtincidenten, mishandeling en verwaarlozing. Het Openbaar Ministerie heeft een powerpoint gemaakt, met meer informatie over strafbare feiten en vervolging.   

Hondengevechten in Nederland

Hoewel dierengevechten in Nederland verboden zijn op grond van artikel 2.14 lid 1 Wet Dieren komen ze in Nederland nog steeds voor in de illegale sfeer. Deze gevechten, met name met honden en hanen, veroorzaken ernstig dierenleed en zijn vaak verbonden met andere criminele activiteiten.

Gemeenten kunnen bijdragen aan de aanpak door alert te zijn op signalen van het dier, eigenaar en locatie. De honden zijn vaak pitbull-achtige honden, die erg gespierd of vermagerd zijn. De honden worden vaak in kennels apart van elkaar gehouden in de tuin en worden nauwelijks uitgelaten vanwege gevaar op bijtincidenten. De hondengevechten worden vaak in de woon- of slaapkamer gehouden, met luide muziek op de achtergrond en de gordijnen dicht. Geluidsoverlast kan bijvoorbeeld een indicatie zijn van een hondengevecht.

Video's

Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

DierVizier Conferentie 2025 'Dieren en Veiligheid'

Groen Kennisnet

Binnenkort verwacht

In dit dossier volgt binnenkort informatie over toezicht op dierenwelzijn.

Contact

Reageren op dit dossier, of heb je andere vragen over Dieren en veiligheid? Laat een reactie achter of neem contact op.