Groenblauwe gemeente

Anderzijds gaat het om een veel bredere opgave (onder andere klimaatverbetering) om meer (natuurlijk) groen in de directe woonomgeving toe te passen. De maatregelen kunnen betrekking hebben op het inbouwen van specifieke elementen voor specifieke (dier)soorten, zoals neststenen voor de huismus. Het kan ook gaan om gebouw gebonden ingrepen, zoals groene daken en gevels. Of om gebouw gebonden buitenruimte, zoals tuinen, schoolpleinen, en publieke ruimtes (zie “Vergroening van stenige plekken”).

Een instrument voor een gemeente om natuur – en groeninclusief bouwen te bevorderen is het ontwikkelen van een puntensysteem voor bouwprojecten. De gemeente gaat met de gezamenlijke woningcorporaties in overleg om afspraken te maken over het opstellen van een soortmanagementplan. Natuur- en groeninclusief bouwen wordt hierbij opgenomen in de omgevingsvisie. Ook worden voorbeeldprojecten, en cursussen en expertmeetings georganiseerd, en bewonersinitiatieven bevorderd. Amsterdam en Den Haag zijn voorbeelden van gemeenten met een puntensysteem.

De inzet van Zwolle richt zich op voldoende ruimte voor groen in nieuwe woonwijken, zoals vastgelegd in de Groene Agenda. Daarnaast werkt Zwolle aan een gedragscode om het ecologisch beheer te borgen en een verdere verfijning van het ecologisch bermbeheer.

Wethouder William Dogger in Zwolle.Nieuws.nl: “Het zal drukker worden in de stad en dat betekent ook dat het groen onder druk komt. Maar het is juist voor ons welbevinden én voor de biodiversiteit belangrijk dat we het groen in de stad koesteren en beschermen. Dat doen we op verschillende manieren, bijvoorbeeld in onze omgevingsvisie, in bestemmingsplannen en de bomenverordening.”

Voorbeelden van ecologische infrastructuur zijn lintvormige beplantingen, niet gemaaide oeverkanten voor kleine die­ren, viaducten en tunnels voor dieren bij drukke verkeerswegen en het laten groeien van bloemen in de bermen, zodat deze voor insecten zoals bijen (zie “Laat jouw gemeente zoemen”) een verbinding kunnen vormen tussen natuurgebieden.

De egel, gidssoort voor groene tuinen: Veel mensen kennen de egel helaas vooral als verkeersslachtoffer. Toch komt dit scharrelende beestje in de hele stad voor. Het leefgebied wordt gevormd door tuinen, parken, bosranden en loofbos met rijke ondergroei van kruiden en struiken. Egels zijn vooral in de nacht actief. Overdag slapen ze in een nest van bladeren en takken, in de stad vaak in rommelhoekjes in tuinen. Het voedsel bestaat uit slakken, kevers, oorwurmen, regenwormen en tal van andere dieren. Per nacht kan een egel wel veertig slakken verorberen. Deze prooien worden gezocht in een leefgebied dat enkele tientallen hectaren per egel beslaat en per nacht leggen ze daar een paar kilometer voor af. De egel is daarmee een belangrijke indicator van een goede groene dooradering van de stad. De grote groengebieden zijn verbonden met de parken. Die parken zijn op hun beurt verbonden met het wijkgroen en met de groene tuinen. Zo ontstaat een samenhangend fijnmazig stedelijk natuurnetwerk waarmee de natuurgebieden tot aan de voor- en achterdeur komen.

Inspirerende voorbeelden:

·       De gemeente Breda stelt groennormen op voor nieuwe stedelijke ontwikkelingen. Zo verplicht de Bredase Groen- & Parknorm ontwikkelaars en woningcorporaties om minimaal 20-35 procent van een nieuwe woonbuurt in te richten als openbaar groen. Op die manier groeit de hoeveelheid groen in de gemeente ook mee met het aantal inwoners.

·       De gemeente Leeuwarden levert een bijdrage aan bewonersinitiatieven om de leefomgeving te verbeteren. Zo wordt het initiatief ondersteund om straten mooier, groener en gezonder te maken. Bewoners maken hiertoe een geveltuin, adopteren een boomspiegel,  onderhouden openbaar groen, en plaatsen plantenbakken.

·       In Nederland zijn inmiddels veel gemeenten actief met de campagne Steenbreek. Stichting Steenbreek ondersteunt gemeenten met een activiteitenpakket om zo de negatieve gevolgen van de verstening om te zetten in de positieve effecten van vergroening. Gemeenten bepalen zelf hun aanpak, samen met inwoners, organisaties en bedrijven. Zodra verbindingen worden gelegd gaan activiteiten meer effect opleveren.

Maatregelen die de gemeente kan nemen om bijen en andere insecten te helpen:

• De aanwezigheid van bloemrijke kruidenmengsels maakt de stad aantrekkelijk voor zowel bijen als vlinders. Niet alleen veel, maar ook de juiste (inheemse) planten en voldoende diversiteit zijn hiervoor van belang;

• Creëren van een ‘bijenlint’, waarbij een lint van geschikte bijenlocaties gemaakt wordt in de stad. Een goede inrichting en beheer van bermen en dergelijke zijn hiervoor van essentieel belang, alsmede groene daken met bloeiende soorten en vergroende tuinen.

• Ecologisch beheren van bermen: beheer zonder chemische bestrijdingsmiddelen en rekening houdend met bijvoorbeeld de bloeitijd van bepaalde bloemsoorten die belangrijk zijn voor insecten.

• Maaibeleid gericht op stimuleren diversiteit van de flora en fauna. Zo hanteert de gemeente Leeuwarden maar liefst 15 verschillende maaimethodes, met variatie in tijdstip, methode, machines en frequentie.

• Het aanbieden van open stukken in een terrein of dijk en het achterlaten van dood hout. Dit  is van belang voor de voortplanting.

• Een aantal keer per jaar door een schaapskudde begrazen van de natuurlijke bermen. Door de inzet van een kudde verschraalt een gebied, verspreiden zaden zich en ontstaan er vloeiende overgangen tussen bosschages, graslanden en oevers. Anders dan maaien blijven er ook uitgebloeide planten en stengels staan, dit zijn prima overwinteringsplekken voor insecten.