Menu
Dossier

Dierziekten

Nederland moet als dichtbevolkt land met veel dieren alert zijn op nieuwe en bestaande ziekten die van dieren op mensen kunnen worden overgedragen, en andersom. Zulke ziekten noemen we zoönosen. Voorbeelden zijn Q-koorts en vogelgriep.
Geit - ©Iris Hamelmann via Pixabay
Bron foto: Iris Hamelmann (Pixabay)

Over dit dossier

Inhoudsopgave
In het kader van het nationaal actieplan stelt de overheid onder andere hand­reikingen op om gemeenten en provincies te ondersteunen bij het meewegen van zoönosenrisico’s bij de inrichting van het landelijk en stedelijk gebied. Een voorbeeld is de vestiging of uitbreiding van veehouderijen.

false

One Health

De coronapandemie heeft laten zien dat een zoönose wereldwijd tot ontwrichtende situaties kan leiden. Het kabinet zet zich daarom in om zo’n situatie in de toekomst zoveel mogelijk te voorkomen. In het “Nationaal actieplan versterken zoönosenbeleid” geeft het kabinet aan hoe in de periode 2022 - 2026 het zoönosenbeleid verder wordt versterkt. Het actieplan strekt zich uit over de volle breedte van One Health – een interdisplinaire samenwerking om gezondheid en welzijn van mensen, dieren en leefomgeving te verbeteren.

false

Meldingsplicht

In de Europese diergezondheidsverordening staat welke dierziekten door lidstaten bestreden moeten worden. Het voorkomen en bestrijden van dierziekten valt namelijk onder deze verordening. Zo is de aanpak in alle lidstaten van de Europese Unie zoveel mogelijk hetzelfde. Daarnaast heeft het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) in de Wet dieren nog extra dierziekten en diersoorten aangewezen die meldingsplichtig zijn, aanvullend op de Europese Diergezondheidsverordening. Sommige dierziekten zijn vanwege hun ernst naast aangifteplichtig ook bestrijdingsplichtig. Hiervoor wordt met verschillende nationale beleidsdraaiboeken gewerkt.

false

Veehouderij en gezondheid omwonenden

Gemeenten en provincies zijn het bevoegd gezag - omgevingsvergunning, toezicht en handhaving – voor het verlenen van vergunningen voor nieuwbouw en uitbreiding van bijvoorbeeld veehouderijen. Voor het laten zien wat decentrale overheden kunnen doen om mogelijke gezondheidsrisico’s van veehouderijen mee te wegen in de besluitvorming is de ‘Handreiking veehouderij en gezondheid omwonenden’ beschikbaar. Deze is door Kenniscentrum InfoMil opgesteld.

false

Communicatie veehouder–omgeving

Communicatie met de omgeving door de ondernemer met een uitbreidingswens (vergunningaanvrager) is belangrijk. Ook de gemeente kan het initiatief nemen voor de communicatie met de omwonenden en belanghebbenden, bijvoorbeeld bij het vaststellen of wijzigen van het bestemmingsplan. In het nieuwe stelsel onder de Omgevingswet krijgt communicatie een prominente plek bij bijvoorbeeld het omgevingsplan. Het gaat hierbij niet alleen om tijdige communicatie met belanghebbende, maar ook om participatie.

false

Video: Participatie Omgevingswet

Deze animatie legt de regels voor participatie uit die in de Omgevingswet staan. De Omgevingswet biedt inwoners van Nederland meer ruimte om inbreng te leveren op veranderingen in zijn of haar leefomgeving.
Helaas, uw cookie-instellingen zijn zodanig dat deze video niet getoond kan worden. Vink marketing aan in uw cookie-instellingen en ververs deze pagina om de video te tonen.

Participatie Omgevingswet

(©Informatiepunt Leefomgeving

Preventie en aanpak van vogelgriep

Vogelgriep of aviaire influenza is een voorbeeld van een meldings- en bestrijdingsplichtige dierziekte. Het virus is een bedreiging voor wilde watervogels, maar ook andere vogelsoorten en zoogdieren zoals vlees- en aaseters kunnen worden besmet, vaak door het eten van of aan karkassen van besmette vogels. Daarnaast zijn er sinds oktober 2021 miljoenen dieren op pluimveebedrijven getroffen en geruimd. Het virus kan gevaarlijk zijn voor de mens, met name bij intensief contact met besmette dieren. Het is dus aan te raden om de kans op contact met het virus zo klein mogelijk te maken. Dit betekent de nodige hygiënemaatregelen bij het opruimen van dode wilde dieren, en bij het ruimen van pluimvee op bedrijven.

false

Gezonde omgang met gezelschapsdieren

Gezelschapsdieren kunnen een rol spelen in de verspreiding van zoönosen, zoals bij papegaaienziekte (psittacose). Papegaaienziekte is een vorm van longontsteking die bij mensen in Nederland af en toe voorkomt. Op dit moment kunnen deze en andere bekende zoönosen meestal door weinig ingrijpende maatregelen, zoals vaccinatie en bioveiligheid, worden beheerst. In het geval van een onbekende zoönose, een snel verspreidende zoönose, of een zoönose met ernstige gevolgen, kan het treffen van (ingrijpende) maatregelen noodzakelijk zijn. Hiervoor wordt in 2023-2024 een apart draaiboek opgesteld door de Rijksoverheid, in het kader van het Nationaal actieplan versterken zoönosenbeleid.

false

Ziek door een bacterie: casus Botulisme

Botulisme is een ernstige ziekte bij dieren en mensen die gepaard gaat met verlammingsverschijnselen met mogelijk dood tot gevolg. Vrijwel altijd wordt de ziekte opgelopen door het binnenkrijgen van gifstoffen die worden gemaakt door de bacterie Clostridium botulinum. Deze gifstoffen nemen dieren en mensen op via voedsel of voer. Botulisme is dus voornamelijk een vorm van voedselvergiftiging. Botulisme is het meest bekend bij watervogels. Vooral als de buitentemperatuur gedurende een aantal dagen boven de 25 graden blijft, kan het leiden tot massale sterfte.

false

Dierenbeurs in je gemeente?

De NVWA controleert risicogebaseerd op Nederlandse beurzen of shows waar tentoonstellingen van levende dieren plaatsvinden, zoals van vogels en reptielen. Daar wordt toegezien op de oorsprong van beschermde diersoorten en het dierenwelzijn. Alle dierenbeurzen moeten vooraf worden gemeld bij de NVWA en er dient een private dierenarts aanwezig te zijn voor de veterinaire controle. Omdat hier dieren van verschillende herkomst samenkomen, is het van belang mensen en dieren goed te beschermen tegen overdracht van mogelijke (zoönotische) ziekteverwekkers. Een andere bron van zorg is het dierenwelzijn: transport, de manier waarop dieren worden tentoongesteld en de interactie met veel mensen kunnen voor veel stress onder de dieren zorgen.

false

Integrated Pest Management

Het beheersen van plaagdieren zoals ratten en muizen draagt bij aan het voorkomen van zoönosenrisico’s. Deze dieren kunnen naast overlast ook zoönotische ziekteverwekkers overdragen. De ministeries van VWS, LNV, IenW en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) en diverse instanties waaronder gemeenten werken samen binnen het Programma ‘Duurzame en effectieve plaagdierbeheersing’, om ervoor te zorgen dat de overlast van plaagdieren in steden en daarbuiten niet verder uitbreidt en beteugeld wordt. Dit gebeurt vanuit de zogeheten ‘Integrated Pest Management’ (IPM) methode.

false

Laatst bijgewerkt

Dit dossier is het laatst bijgewerkt op: 1 februari 2023

Contact

Reageren op dit dossier, of heb je andere vragen over Dierziekten? Laat een reactie achter of neem contact op.